Trong cuốn sách The Four Loves của mình, C.S: Lewis đã viết: “Tình bạn … được sinh ra vào khoảnh khắc một người nói với người kia “Chuyện gì vậy! Bạn cũng?”
Thánh Thérèse thành Lisieux đã có một khoảnh khắc “Bạn cũng?” với một thầy chủng sinh tên là Maurice Bellière vào năm cuối đời của chị. Diễn tả tình bạn duy nhất của chị trong cuốn tự truyện, chị viết:
Khi tình bạn làm hài lòng Chúa Giêsu để thắt chặt hai tâm hồn vì vinh quang của Người, Người cho phép họ thỉnh thoảng chia sẻ những tư tưởng của nhau để khích lệ nhau yêu mến Thiên Chúa hơn.
Những lá thư gửi tới và đến từ Maurice khoảng 60% là thư trả lời vào bốn tháng cuối đời của chị Thérèse. Lúc đầu, Thérèse viết để khuyến khích Maurice yêu mến Thiên Chúa, nhưng cuối cùng chị lại nhận được điều thật giá trị: một người bạn ân cần với chị trong giờ phút tối tăm nhất của chị.
Một sự cầu xin giúp đỡ. Maurice Bellière, một thanh niên trẻ đầy năng lực người miền Bắc nước Pháp, nổi tiếng trong chủng viện vì kỹ năng tưởng tượng và hành động sâu sắc của thầy. Nhưng khi bước vào năm thứ hai của chương trình học vào tháng Mười năm 1895, thầy cảm thấy xao xuyến, thậm chí tuyệt vọng. Một tiếng nói cứ luẩn quẩn trong đầu bảo thầy rằng “bạn sẽ chẳng bao giờ thánh thiện đủ để trở thành một linh mục, hãy là một nhà truyền giáo thôi”. Bị phiền phức bởi những nghi ngờ, Maurice biết rằng thầy cần sự trợ giúp.
Vào kỳ tĩnh tâm năm của các chủng sinh với Giáo phận Bayeux và Lisieux, Maurice đã nghe một số người nói về Tu viện Carmelite ở thành Lisieux. Trong số các nữ tu có một số người là con gái của gia đình Martin thành Lisieux, tất cả những người nữ thánh thiện ấy đã tận hiến để chuyên tâm vào việc cầu nguyện.
Maurice đã quyết định viết cho seour Bề trên – một trong những người chị em của gia đình Martin. Thầy đã xin seour chọn một nữ tu để cầu nguyện cho thầy, ai đó có thể “tận hiến chính mình cách đặc biệt cho ơn cứu độ của linh hồn con và dành cho con ân sủng được trung thành với ơn gọi mà Chúa đã ban cho con”.
Mẹ Agnes đã viết lại cho thầy, mẹ nói với thầy rằng mẹ đã chọn seour Thérèse em gái của mẹ để đảm nhận lời thỉnh cầu của thầy.
Được cứu độ nhờ những lời cầu nguyện trung thành. Ngày đó khi đang ở nhà giặt đồ Mẹ Agnes đưa cho Thérèse lá thư kế tiếp về lời thỉnh xin cầu nguyện cho thầy. Đang đứng với các chị em khác, Thérèse hào hứng nhận thêm thông tin. Maurice sắp bắt đầu năm phục vụ quân sự. Thầy đã hy vọng “nỗ lực vì Thiên Chúa” và trở về với những câu chuyện của những người lính hoán cải trở lại với Chúa Kitô. Nhưng thực tế đã không như thế. Thay vì đem người ta tới gần Thiên Chúa thì Maurice đã buông trôi xa rời Chúa hơn. Chín tháng sau đó, vào tháng bảy năm 1986, thầy kể trong lá thư thứ ba gửi tới cho tu viện rằng thầy đã phạm “những sai lầm ngớ ngẩn” tại chỗ đóng trại. Thầy đã thỉnh cầu Mẹ Agnes hãy xin Thérèse cầu nguyện gấp đôi cho thầy.
Mới hai mươi hai tuổi, Thérèse đã ngã bệnh. Việc cầu nguyện cho ơn gọi của Maurice đã là một nguồn an ủi tinh thần cho chị vào đúng thời khắc chị bắt đầu trải nghiệm những sự nghi ngờ đang bám vào nền tảng đức tin của chị. Những lá thư của Maurice đã cung cấp một tiêu điểm mới cho lời cầu nguyện của Thérèse và chị đã bắt đầu cầu nguyện hằng ngày cho thầy.
Khoảng tháng Mười năm 1896, Maurice đã trở lại chủng viện và trở về với đôi chân tinh thần của mình. Thầy quy gán điều này cho Thérèse. Khi lá thư kết tiếp của thầy gửi đến, Mẹ Agnes đã đề nghị Thérèse hãy trả lời trực tiếp. Vì thế, thư từ qua lại của hai người bắt đầu tiến triển: một sự góp chung tinh thần trong sứ mạng khiến thầy chủng sinh cũng như vị thánh sẽ không bao giờ quên.
Một người anh em không mong đợi. Mặc dù Thérèse đang khuyên Maurice cách tinh thần, Thérèse cũng đã bắt đầu vui thích với những lá thư của thầy. Thậm chí chị gọi việc quan hệ thư từ của chị là “sứ vụ ngọt ngào”. Chị đã chia sẻ nghệ thuật thơ tinh thần của chị với Maurice và xin thầy đọc thuộc lòng một lời cầu nguyện đặc biệt hằng ngày cho chị. Cậu con trai duy nhất của gia đình Martin đã qua đời khi còn ấu thơ và Maurice lấp đầy chỗ thiếu ấy cho Thérèse. Chị nói thầy: “Lòng biết ơn của chị không thua kém lòng biết ơn của em dành cho Thiên Chúa chúng ta, Đấng đã ban cho chị một người em trai bé bỏng”. Ngay lập tức, Thérèse đã mang người em trai mới của mình vào trong truyền thống của gia đình Martin. Chị xin thầy gửi cho chị những ngày quan trọng của cuộc đời thầy. Thật rõ ràng vì nó cũng ở trên danh sách những ngày quan trọng của chị. Vào ngày 08 tháng chín năm 1890, ngày chị tuyên khấn trở thành một nữ tu dòng Carmelite, Maurice đã cảm thấy Thiên Chúa xác nhận ơn gọi của thầy để trở thành một linh mục và một nhà truyền giáo.
Điều đó làm cho Thérèse cảm thấy rằng Thiên Chúa muốn chị có chung phần với một linh mục truyền giáo. Từ lâu chị đã cảm phục cuộc sống truyền giáo nhưng rõ ràng chị lại cảm thấy mình được mời gọi tới đan viện. Bằng việc cầu nguyện và chịu đau khổ với người em tinh thần của mình, chị có thể thỉnh cầu một sự chia sẻ trong công việc của thầy. Chị viết cho thầy rằng “chúng ta hãy cùng làm việc với nhau vì ơn cứu độ của các linh hồn”.
Thậm chí không nhận ra điều đó, Maurice đã cho Thérèse nhiều món quà: tình anh em, một ơn gọi truyền giáo và một tình bạn tinh thần. Mặc dù thầy không tự cho mình là thánh thiện hay khôn ngoan một cách đặc biệt, Maurice đã hồi âm cho quan điểm và bài thơ của Thérèse với những lời lẽ đầy khuyến khích và nhiệt tình:
Dạ vâng, thưa Chị: “Chúng ta hãy để cho mình sống bằng tình yêu”. Không có Thiên Chúa, xung quanh chúng ta sẽ lạnh lẽo biết bao. Nhưng khi một sự nhiệt tình thánh thiện nung nấu tâm hồn chúng ta, thì thật là bình thản … Như có vị thánh đã nói: Khi chúng ta yêu mến, thì không còn bất cứ sự buồn phiền nào nữa.
Những lời của Maurice đã đem một tia ánh sáng vào căn phòng của Thérèse trong Tu viện. Bị bệnh trầm trọng với cơn sốt kéo dài, ho và mất sức, chị Thérèse đã được tự do khỏi những bổn phận hằng ngày của một tu sĩ dòng Carmelite. Vì điều này, Thérèse có ít việc để làm nhưng chị phải đau khổ và cầu nguyện.
Môn đệ của Con Đường Bé Nhỏ. Trước Phục Sinh năm 1897, Thérèse biết chị sắp chết, cho dù chị chưa muốn gặp Thiên Chúa lúc ấy cho đến tháng Chín cùng năm. Nằm trên giường của mình trong bệnh xá, chị nghĩ về việc làm thế nào để trả lời cho Maurice, thầy vẫn tiếp tục xin chị cố vấn cho. Bởi vì thầy cho biết thầy đang tiến triển chập chạp trong đời sống tâm linh, nên chị đã quyết định chia sẻ với thầy “Con đường Thơ Ấu mà Thiên Chúa đã chỉ cho chị.
Thérèse đã nói Maurice rằng thầy đừng sợ hãi sự phán xét của Thiên Chúa vì Thiên Chúa thì giàu tình thương xót. Maurice có thể lệ thuộc vào tình yêu đó như một đứa con thơ. Thérèse đã tin tưởng vào Người “con không phải là một tâm hồn vĩ đại, nhưng chỉ là một con người rất nhỏ bé và rất bất toàn”. Điều đã cho Thérèse niềm hy vọng chính là sự không thánh thiện của chị, nhưng Thiên Chúa có khả năng biến đổi một hành động tốt lành nhỏ bé nhất của chị thành điều gì đó rất giá trị. Sau khi đọc những bài học đơn sơ nhưng sâu sắc mà Thiên Chúa đang chỉ cho Thérèse, thầy Maurice viết lại như sau:
Chị có biết rằng chị đang mở ra cho em những chân trời mới không? Đặc biệt trong lá thư cuối cùng của chị, em đã tìm thấy những sự hiểu biết sâu sắc về lòng thương xót của Chúa Giêsu, về sự thân mật mà Người nâng đỡ em … điều mà mãi tới bây giờ thật khó xảy ra với em … Em được chị hướng dẫn, điều mà em thích làm riêng em.
Maurice đang trưởng thành về đường thiêng liêng và đồng thời đang trở nên hòa hợp với Thérèse trong tâm trí và tâm hồn. Điều này nâng đỡ Thérèse rất nhiều vào những giây phút chị cảm thấy bị bao bọc trong sự tối tăm. Những tư tưởng đầy hy vọng đã bắt đầu tràn ngập tâm trí chị. “Con đường thơ ấu” cũng có ý nghĩa với những người khác. Maurice, em trai của chị, sẽ hoàn thành ơn gọi của thầy nhờ những lời cầu nguyện của chị. Cuộc đời tu kín và đầy đau khổ của chị thật giá trị biết bao!
Sự Hiệp Thông của Các Thánh. Trong lá thư trước, Thérèse đã giải thích cho Maurice những điều mà chị mong đợi thiên đàng như phải dành cho chị:
(Ở trên trời) chị muốn cùng một điều mà chị muốn ở trần gian: là yêu mến Chúa Giêsu và làm cho Ngài được yêu mến… Vai trò của chúng ta sẽ tương tự như thế. Nhiệm vụ của em là làm công việc tông đồ, còn nhiệm vụ của chị sẽ là cầu nguyện và yêu mến.
Trước mùa hè cuối cùng, Thérèse cận kề cái chết. Chỉ lúc đó Thérèse mới cho thầy Maurice biết tình trạng của chị. Thầy đã đáp lại ngay lập tức. Thầy mở đầu lá thư: “Thật là bất ngờ cho tâm hồn đáng thương của em! Nó chưa được chuẩn bị về điều này”. Rồi thầy viết tiếp: “Chị gái bé nhỏ, chị đi đi. Xin chị đừng để cho Chúa Giêsu phải đợi chị thêm nữa”.
Cuối cùng, Maurice tin tưởng những gì Thérèse đã khẳng định: sự liên kết của hai người sẽ được thêm mạnh mẽ trong vĩnh cửu, chứ không mất đi. “Tâm hồn chị sẽ hướng dẫn tâm hồn em, tâm hồn chị sẽ nói với tâm hồn em và sẽ an ủi tâm hồn em – trừ phi Chúa Giêsu, Đấng đã bị quấy rầy bởi sự phàn nàn của em, không muốn điều đó”, thầy nói với chị với một chút hài hước.
Maurice và Thérèse đã trao đổi nhiều thư hơn trước khi chị chết vào ngày 30 tháng Chín năm 1897. Thật do ý Chúa quan phòng, vào đúng ngày Thérèse về trời, Maurice đã đến Châu Phi để bắt đầu cuộc sống của thầy như một nhà truyền giáo. Thầy được chịu chức linh mục vài năm sau đó. Cha Maurice tiếp tục cầu nguyện cho Thérèse và cha xin chị chuyển cầu cho cha cho đến khi lìa đời vào năm 1907.
Ánh sáng của tình bạn. Năm cuối cùng của Thánh Thérèse có lẽ là giai đoạn đen tối nhất của cuộc đời chị – cả về thể lý lẫn tinh thần. Thật hết sức ngạc nhiên là dù trong tình trạng như vậy mà chị vẫn chia sẻ sự khôn ngoan tinh thần và cầu nguyện rất thường xuyên cho Murice. Nhưng còn ngạc nhiên hơn nhiều là một thầy chủng sinh dù đang phải chiến đấu và không chắc chắn về ơn gọi của mình, vẫn có thể mang đến cho cuộc đời của chị thánh một ánh sáng và niềm hy vọng như vậy.
Maurice đã xác nhận Thérèse và đã cảm thông với chị. Thầy đã theo đuổi Chúa Kitô như chị đã làm và quan tâm đến mọi vấn đề mà chị đã quan tâm. Thầy đã trở nên người bạn cũng như người học trò của Thérèse. Thầy có thể ít trưởng thành về tâm linh hơn Thérèse, nhưng thầy vẫn động viên chị khi chị cần – và đó là một món quà rất giá trị.
Chúng ta chẳng phải đang ở trong một nơi tốt lành để trao tặng tình yêu và sự động viên của Thiên Chúa cho những người xung quanh chúng ta sao. Nếu chúng ta đang làm tốt, Thiên Chúa chắc chắn sử dụng nó. Nhưng nếu chúng ta đang chiến đấu hay đang nghi ngờ, Thiên Chúa cũng có thể dùng nó! Chúa Thánh Thần làm việc qua những điều thường nhật nhất giữa chúng ta để làm cho nhau nên thánh. Các linh mục có thể được truyền cảm hứng bởi một sự thú tội chân thành hoặc một lời lẽ tử tế của một giáo dân. Cha mẹ, thầy cô và bạn bè của chúng ta có thể được nâng lên nhờ những lời cám ơn hoặc sự thông cảm của chúng ta. Tất cả chúng ta đều có cái gì đó để cho đi, đặc biệt khi mục đích của chúng ta là cho đi và đón nhận tình yêu, như Maurice và Thérèse đã làm.
Bài báo này trích từ cuốn sách Maurice and Thérèse: Câu chuyện của một Tình Yêu.
Theo the Word Among us
Meditations and Issues for January 2018
Chuyển ngữ: Sr. Maria Trần Thị Ngọc Hương